پلکان ایمنی

ایمنی کار در ارتفاع چیست؟ چه قوانینی برای کار در ارتفاع وجود دارد؟

ایمنی کار در ارتفاع

کار در ارتفاع در سالیان اخیر فعالیتی بوده است که منجر به وقوع تعداد زیادی حادثه ناشی از کار منجر به فوت یا آسیب شدید در سطح جهان شده است و لذا رعایت الزامات ایمنی کار در ارتفاع بسیار با اهمیت است و سبب پیش گیری از وقوع بسیاری از حوادث شدید می شود.

کار در ارتفاع یعنی هر کار یا فعالیتی که موقعیت انجام آن، در ارتفاع بیش از 1.2 متر نسبت به سطح مبنا انجام گیرد.

ایمنی کار در ارتفاع به مجموعه ای از اصول و آیین نامه هایی گفته می شود که برای جلوگیری از حوادث ناشی از سقوط افراد و ابزار در محل هایی که ارتفاع آنها بیش از حد معینی است، طراحی شده اند. برای مثال، در ایالات متحده آمریکا، بر اساس سازمان ایمنی و بهداشت شغلی (OSHA)، کارگران باید در صورت کار در ارتفاعاتی که بیش از چهار فوت (1.21 متر) در محیط های صنعتی عمومی، پنج فوت (1.52 متر) در کشتی سازی، شش فوت (1.82 متر) در صنعت ساختمان و هشت فوت (2.43 متر) در عملیات بارگیری و بارگذاری است، از تجهیزات محافظت در برابر سقوط استفاده کنند.

برای ایمن سازی کار در ارتفاع، باید مراحل زیر را طی کنید:

  • ابتدا سعی کنید از کار در ارتفاع تا جای ممکن اجتناب کنید.
  • در صورتی که کار در ارتفاع اجتناب ناپذیر است، از روش هایی استفاده کنید که احتمال سقوط را کاهش دهند، مانند استفاده از سکوهای دارای حفاظ و تخته پا، نصب نرده های ایمنی، استفاده از طناب های محکم و مقاوم و غیره.
  • قبل از شروع کار، یک ارزیابی ریسک انجام دهید و خطرات موجود را شناسایی کنید. سپس اقدامات کنترلی مناسب را اعمال کنید، مانند استفاده از تجهیزات مهندسی، دستورالعمل های اداری، آموزش و آگاهی رسانی و تجهیزات حفاظت فردی.
  • قبل از هر کاری، یک جلسه ایمنی برگزار کنید و با کارگران در مورد روش های ایمن کار در ارتفاع، نحوه استفاده از تجهیزات، شرایط آب و هوایی، احتیاطات اضطراری و روش های نجات صحبت کنید.
  • در طول کار، از ابزار و تجهیزات مناسب و معتبر استفاده کنید و آنها را به درستی نگهداری و بازرسی کنید. همچنین از ابزار را در جیب خود نگذارید و از کمربندهای مخصوص حمل ابزار استفاده کنید. ابزار را با بند یا طناب کوتاه به کمربند وصل کنید.

قوانین، الزامات و استانداردهای مرتبط با ایمنی کار در ارتفاع

قوانین و الزامات مختلفی در خصوص ایمنی کار در ارتفاع در ایران تصویب شده است که مهم ترین و جامع ترین آن آیین نامه ایمنی کار در ارتفاع مصوب وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در سال 1389 هست که در 8 بخش و 135 ماده تدوین شده است.

اما به غیر از این آیین نامه، الزاماتی در خصوص ایمنی کار در ارتفاع در آیین نامه های دیگر وزارت کار هم وجود دارد که پایین تر به آن پرداخته شده است:

  • آیین نامه حفاظتی کارگاه های ساختمانی
  • آیین نامه وسایل حفاظت فردی
  • آیین نامه ایمنی معادن
  • آیین نامه ايمني در كارگاه هاي دامپروري
  • آيين نامه ايمني جوشكاري و برشكاري گرم
  • آيين نامه ايمني دستگاه هاي مخلوط كن و همزن در كارگاه ها

به غیر از آیین نامه های حفاظت فنی و بهداشت کار، این الزامات را می توانیم در مبحث 12 مقررات ملی ساختمان با موضوع مقررات ملی ساختمان، ایمنی و حفاظت کار در حین اجرا است که شامل حداقل ضوابط و مقررات برای تأمین ایمنی و بهداشت عمومی در هنگام اجرای عملیات ساختمانی است و در سال 1392 منتشر شده است.

علاوه بر آیین نامه ها و مقررات اشاره شده، سازمان ملی استاندارد ایران استانداردهایی را در موضوعات مختلف تدوین، تصویب و منتشر کرده است که عناوین آن در زیر قابل مشاهده است:

  • ISIRI 10296-1 – تجهیزات حفاظت فردی در برابر سقوط از ارتفاع -طناب های دسترسی -قسمت اول -اصول اولیه برای سیستم کاری
  • ISIRI 10297 – تجهیزات حفاظت فردی در برابر سقوط از ارتفاع -کمربندهای استقرار در محل کار و لنیاردهای محل کار
  • ISIRI 10298 – تجهیزات حفاظت فردی در برابر سقوط از ارتفاع -مهارهای سقوط جمع شونده
  • ISIRI 10299 – تجهیزات حفاظت فردی در برابر سقوط از ارتفاع -لنیاردها
  • ISIRI 10300 – تجهیزات حفاظت فردی در برابر سقوط از ارتفاع -ابزار جاذب انرژی
  • ISIRI 10301-1 – تجهیزات حفاظت فردی در برابر سقوط از ارتفاع -قسمت اول -ابزار متحرک مهار سقوط روی تکیه گاه صلب(غیر قابل انعطاف)
  • ISIRI 10301-2 – تجهیزات حفاظت فردی در برابر سقوط از ارتفاع -قسمت دوم -ابزار متحرک مهار سقوط با طناب تکیه گاه قابل انعطاف
  • ISIRI 10303 – تجهیزات حفاظت فردی در برابر سقوط از ارتفاع-تکیه گاه تک نقطه ای
  • ISIRI 20469 – تجهیزات حفاظت فردی در برابر سقوط از ارتفاع -روش های آزمون

موقعیت های متداول کار در ارتفاع

  • سبد حمل نفر (Cherry Picker)
  • سطح شیب دار (Inclined Plan)
  • موقعیت کاری ساکن (Work station holding)
  • نردبان ثابت (Fixed ladder)
  • فضای بسته (Confined space)
  • فرود با طناب دوبل (Double rope descent)
  • پیش گیری از سقوط (Work station prevention)
  • خروج اضطراری و نجات (Rescue Evacuation)
  • خود نجات (Self evacuation)
  • سازه فلزی (Lattice metal structure)
  • سطح افقی (Horizontal plane)
  • داربست (Scaffolding)
  • خارج از چارچوب (Door framework)

سیستم های ایمنی کار در ارتفاع

سه نوع سیستم متداول برای کار در ارتفاع وجود دارد:

سامانه محدود کننده

این سامانه باعث می شود که فرد در موقعیت سقوط قرار نگیرد که به دو شکل متداول نرده های حفاظتی یا تجهیزات فردی مثل هارنس، نقطه اتصال و لنیارد وجود دارد.

سامانه محدود کننده سقوط برای ایمنی کار در ارتفاع

سامانه متوقف کننده

در سیستم متوقف کننده سقوط، تجهیزاتی استفاده می شود که در صورت سقوط فرد از ارتفاع، با جذب انرژی ناشی از سقوط باعث کاهش صدمات و جراحات وارده به فرد سقوط کرده می شود.

سامانه متوقف کننده سقوط ایمنی کار در ارتفاع

سامانه دسترسی با طناب

در سیستم کار با طناب، یک طناب به عنوان طناب دسترسی و یک طناب به عنوان طناب پشتیبانی وجود دارد و فرد با داشتن تجهیزاتی مثل هارنس، ابزارهای صعود و فرود یا موقعیت گیری بر روی طناب کار انجام می شود و با داشتن سیستم متوقف کننده سقوط بر روی طناب پشتیبان، کار را به صورت ایمن انجام می دهد.

سامانه دسترسی با طناب rope access ایمنی کار در ارتفاع

تجهیزات ایمنی کار در ارتفاع

شاید در ابتدا اولین تجهیزات و وسایلی که برای کار ایمن در ارتفاع به ذهن ما برسد، هارنس و لنیارد باشد اما در اینجا به تجهیزات را در سه دسته اصلی بررسی می کنیم.

نقطه تکیه گاهی (Anchor Point)

طبق تعریف OSHA، یک نقطه ایمن برای اتصال لنیارد، لایف لاین یا تجهیزات متوقف کننده سقوط هست.

طبق تعریف استاندارد ANSI Z359؛ یک نقطه اتصال ایمن یا بخش پایانی سیستم حفاظت از سقوط یا سیستم نجات است که قادر به پشتیبانی از انرژی وارده از سوی سیستم حفاظت از سقوط یا زیر سیستم های آن نقطه تکیه گاهی هست.

نقطه تکیه گاهی (Anchor Point)

انواع نقطه تکیه گاهی:

  • نوع A: نقطه تکیه گاهی با یک اتصال سازه ای
  • نوع B: نقطه تکیه گاهی بدون نیاز به اتصال سازه ای
  • نوع C: نقطه تکیه گاهی به وسیله طناب یا تکیه گاه منعطف افقی
  • نوع D: نقطه تکیه گاهی به وسیله طناب یا تکیه گاه سخت و غیرانعطاف پذیر افقی
  • نوع E: نقطه تکیه گاه وزنی

تکیه گاه بدن (Body Support)

تکیه گاه بدن یا پوشش بدن؛ که دو نمونه متداول آن هارنس و کمربند ایمنی هستند.

تکیه گاه بدن هارنس (Body Support)

اتصالات (Connectors)

اتصالات بخش حیاتی و مهمی هست که هارنس یا کمربند ایمنی را به نقطه تکیه گاهی یا اتصال تکیه گاهی پیوند می دهد.

لنیاردهای شوک گیر دار، محدود کننده های سقوط، لنیاردهای جمع شونده (self-retracting lanyard) و متوقف کننده سقوط (فال ارستر، rope/wire grab و…)و دیگر تجهیزات؛ جزء این دسته از وسایل هستند.

اتصالات (Connectors)

در پایان لازم به توضیح است که این مطلب به مرور بروزرسانی خواهد شد و لطفاً در صورت استفاده از این متن، به پلکان ایمنی و نویسنده این متن؛ علی مسعودی؛ ارجاع دهید.

دیدگاه شما
استفاده از مطالب پلکان ایمنی برای مقاصد غیرتجاری با ذکر نام و لینک به منبع بلامانع است.
02632319871 02144381583
محصول با موفقیت به سبد خرید اضافه شد.